Άρήνη
Αποκαλυπτήρια Προτομής του Αρηναίου οπλαρχηγού του 1821,
Ταξίαρχου Φώτη Μισιχρόνη
Κεντρική Ομιλία Χάρη Λαμπρόπουλου
(Οικονομολόγου, Διδάκτορα London School of Economics)
ν. Δημοτικού Συμβούλου Ζαχάρως
Επίκουρου Καθηγητή Πανεπιστημίου Πατρών
Αρήνη 20-8-2014
Κύριε Δήμαρχε,
Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Ζαχάρως,
Πρόεδροι Τοπικών Διαμερισμάτων,
Αγαπητοί Συμπολίτες,
Εκλεκτοί Παρευρισκόμενοι,
Φίλες και Φίλοι,
Βρισκόμαστε σήμερα εδώ, στο ιστορικό χωριό της Αρήνης για να αποτίσουμε ελάχιστο φόρο τιμής και ιστορικής μνήμης, στο γνήσιο τέκνο της, στον Αρηναίο οπλαρχηγό, Ταξίαρχο Φώτη Μισιχρόνη. Η πατρίδα του και ο Δήμος Ζαχάρως, για να τιμήσουν τον άξιο συμπατριώτη τους Ταξίαρχο Φώτη Μισιχρόνη, εκ των πρωτεργατών της Επανάστασης του 1821, αποφάσισαν από καιρού την κατασκευή της προτομής του που θα κοσμεί την πλατεία της γενέτειράς του, τα αποκαλυπτήρια της οποίας πραγματοποιούμε σήμερα, με πρωτοβουλία και άμεσες ενέργειες του Δήμαρχου Πανταζή Χρονόπουλου.
Ο Φώτης Μισιχρόνης - που στα μητρώα των αγωνιστών του 1821 έχει καταχωρηθεί με αριθμό 14485 - υπήρξε εμβληματική φυσιογνωμία και αποτελεί παράδειγμα γνήσιου λαϊκού αγωνιστή, φλογερού πατριώτη και επαναστάτη οπλαρχηγού - της τότε Μεσσηνιακής επαρχίας Ολυμπίας - του Αγώνα της παλιγγενεσίας.
Για όλους τους λόγους που πρόκειται να εκθέσω αναλυτικά στη συνέχεια, θα γίνει αντιληπτό ότι είναι φυσικό, η σημερινή Αρήνη (το πρώην “Τσορβατζή”) να νιώθει υπερήφανη για την εθνική της προσφορά στους απελευθερωτικούς αγώνες της Πατρίδας μας υπό τη φωτισμένη ηγεσία ενός εξέχοντος τέκνου της.
Σύμφωνα με στοιχεία που αντλούμε από ιστορικές πηγές (χειρόγραφα που σώζονται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους), το ιστολόγιο www.arini.gr, και κυρίως από τα βιβλία των αειμνήστων Αρηναίων Αθανασίου Δ. Μπιτσάνη (“Η Σημερινή Αρήνη (πρώην Τσορβατζή)” έκδοσης 1995) και του εκπαιδευτικού-επιθεωρητή Μ.Ε. Κώστα Σακελλαρίου (με ενέργειες του οποίου το 1927 το Τσορβατζή μετονομάστηκε με διάταγμα σε Αρήνη), τεκμηριώνεται ότι ο Ταξίαρχος Φώτης Μισιχρόνης συνέδραμε αποτελεσματικά και αποφασιστικά τους Στρατάρχες Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και Δημήτριο Πλαπούτα από την πρώτη στιγμή και καθόλη τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Τη γενναιότητα και καθοριστική συμβολή του βεβαιώνουν τόσο (α) οι μαρτυρίες συμπολεμιστών του οπλαρχηγών της επαρχίας Φαναρίου (Δήμου Κανελλόπουλου και Π. Λαμπρούλια), (β) οι έπαινοι του Στρατηγού Τζανέτου Χριστόπουλου, (γ) η ευαρέσκεια του Στρατάρχη Δ. Πλαπούτα, όσο και (δ) η μετέπειτα αναγνώρισή του από την απελευθερωμένη Ελληνική Πολιτεία με το διορισμό του ως πρώτου Δημάρχου του τότε νεοσύστατου Δήμου Αρήνης με πρωτεύουσα το Τσορβατζή.
Κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί για τη σχέση και για το πώς προέκυψε η επιλογή του Φώτη Μισιχρόνη από τους Στρατάρχες, προκειμένου να στρατολογήσει και να ηγηθεί μιας Ταξιαρχίας στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα. Σε μία πολύ κρίσιμη, δηλαδή, στιγμή για την Πατρίδα. Την απάντηση έχω την τιμή να δημοσιοποιήσω για πρώτη φορά σήμερα, εδώ στην Αρήνη, από περεταίρω αδημοσίευτη έρευνα του αείμνηστου Αθανασίου Δ. Μπιτσάνη:
Ο Κολοκοτρώνης και ο Μισιχρόνης γνωρίστηκαν στη Ζάκυνθο. Εκεί διατηρούσε ο μεν πρώτος κρεοπωλείο, ο δε δεύτερος παντοπωλείο. Όμως, το ελεύθερο πνεύμα των τότε Ενετοκρατούμενων Επτανήσων και η θέληση για μάθηση και των δύο ανδρών, τους ώθησε να φοιτήσουν επί 5ετία στην περίφημη Ιόνιο Σχολή με τους διακεκριμένους Δασκάλους του Γένους, όπως τον Γεννάδιο, τον Ευγένιο, τον Ιγνάτιο, τον εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό, τον φιλέλληνα Λόρδο Βύρωνα κ.ά. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους ένας Γάλλος ανώτατος αξιωματικός δώρισε στον Κολοκοτρώνη την περίφημη περικεφαλαία του. Εκεί τους δόθηκε η ευκαιρία να «ξεφύγουν» από την ημιμάθεια των «κολλυβογραμμάτων» και να διδαχθούν την πολεμική τακτική. Αλλά πρωτίστως να αναπτύξουν και να παγιώσουν βαθιά μέσα τους τα ιδανικά της ελευθερίας, αναπτύσσοντας παράλληλα και μία μοναδική σχέση εμπιστοσύνης, αφού λέγεται ότι είχαν μυηθεί και ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας.
Προς επίρρωση της εμπεδωμένης βαθιάς πίστης του Φώτη Μισιχρόνη στα ιδανικά του Αγώνα, παρατίθεται και το γεγονός ότι στο πλευρό του Ταξίαρχου πολέμησαν τόσο (α) οι γιοί του Κωνσταντίνος και Παναγιώτης και (β) ο μετέπειτα γαμπρός του Κωνσταντίνος Συνίκης ή Σακελλαρίου, όσο και (γ) ο αδελφός του Αλέξανδρος στο Τάγμα του Καπτάν Θανάση Μποζινάκη με έδρα το Φανάρι.
Κυρίες και Κύριοι,
Στη συνέχεια, θεωρώ ότι αξίζει και οφείλουμε να παραθέσουμε αναλυτικότερα κάποια καίρια ιστορικά γεγονότα για τον Ταξίαρχο και την περιοχή. Πριν από 193 χρόνια, ακριβώς εδώ, στην Αρήνη, ο Διοικητής Φώτης Μισιχρόνης, συγκρότησε την περίφημη Ταξιαρχία της Αρήνης με 200 και πλέον Τσορβαντζαίους και με άλλους αγωνιστές από τα γύρω χωριά. Αρχικά από Σκλήβα, Τρύπες, και Μπαράκου, και στη συνέχεια από Γολέμι, Άλβαινα, Κουμουθέκρα, Σμέρνα, Ξηροχώρι και Μπισχίνι.
Στις 26 Μαρτίου 1821, το σύνολο της Ταξιαρχίας συγκεντρώθηκε στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου. Εψάλη Δοξολογία και ο εφημέριος Αρήνης, πάτερ Διονύσης Αναγνωστόπουλος, ύψωσε τη σημαία της επανάστασης και ευλόγησε τα όπλα. Ακολούθησε η ορκωμοσία της Ταξιαρχίας, που ορκίστηκε στον όρκο «Ελευθερία ή Θάνατος» και στη συνέχεια αναχώρησε με γρήγορη πορεία και με κατεύθυνση προς τη Σουλτίνα. Εκεί την περίμεναν οι Στρατάρχες Θ. Κολοκοτρώνης και Δ. Πλαπούτας, όπου και πήραν το βάπτισμα του πυρρός την αμέσως επόμενη μέρα, στις 27 Μαρτίου 1821, στην πρώτη τακτική μάχη εναντίον των Τούρκων στον Άη-Θανάση της Καρύταινας. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε ο Στρατηγός Δημήτρης Μαυρομιχάλης, αλλά τα Ελληνικά στρατεύματα κατήγαγαν νίκη μεγάλη και κατατρόπωσαν τους Τούρκους πολεμιστές που πνίγηκαν στον Αλφειό ποταμό στο ύψος της παλαιάς γέφυρας.
Η ταξιαρχία Αρήνης, υπό την αταλάντευτη ηγεσία του Διοικητή της και τη φωτισμένη καθοδήγηση των Στραταρχών, αγωνίστηκε με αυταπάρνηση και γενναιότητα καθόλη τη διάρκεια του πολυετούς απελευθερωτικού αγώνα συμμετέχοντας σε πολυάριθμες σκληρές και καίριες μάχες.
Πήρε μέρος στις μάχες Νιόκαστρου και Παλαιόκαστρου της Πυλίας υπό την αρχηγία του επισκόπου και Στρατηγού Μεθώνης Γρηγορίου που καταγόταν από την Άλβαινα (σημερινή Μίνθη). Ακόμα, έλαβε μέρος στις μάχες Λάλα, Πάτρας, Τρίπολης, Μεγ. Σπηλαίου Καλαβρύτων, Άργους, Ναυπλίου, Δερβενακίων, Αη-Σώστη, Αράχωβας και Στυλίδας.
Επιπλέον, όσον αφορά στον τόπο μας, ανέκοψε την πορεία του Ιμπραήμ Πασά προς το Μεσολόγγι στη δίοδο του Καϊάφα στο Κλειδί, το 1825, όπου κατάφερε καίρια πλήγματα και σοβαρές απώλειες του εχθρού. Εκεί σκοτώθηκε πολεμώντας ηρωικά με τη σημαία στο χέρι ο θρυλικός Τσορβατζαίος σημαιοφόρος της Ταξιαρχίας Ασημάκης ή Αναγνώστης Καλατζής.
Είναι γνωστό από τα ιστορικά τεκμήρια αλλά και στους παλαιότερους (που έχει μεταφερθεί προφορικά από γενιά σε γενιά και σε εμένα προσωπικά από τους γονείς μου και τον ένα από τους παππούδες μου που γνώρισα) ότι, λόγω αυτού του καίριου χτυπήματος που υπέστη ο Αιγύπτιος στρατηλάτης Ιμπραήμ Πασάς στο Κλειδί, έδωσε διαταγή στα πολυάριθμα τακτικά και άτακτα μπουλούκια του (1) να ισοπεδώσουν στην κυριολεξία και ασταμάτητα επί μακρόν το Τσορβατζή, (2) να κόψουν και να κατακάψουν όλα τα καρποφόρα δένδρα της περιοχής (γι’ αυτό και τα υπερ-αιωνόβια δένδρα στην περιοχή είναι ελάχιστα) και (3) να ρίξουν στο έδαφος διαλυμένο αλάτι ώστε να αποτρέπεται η βλάστηση και τα δένδρα να μη δίνουν καρπούς για συντήρηση ανθρώπων και ζώων.
Ακολουθώντας αυτή την τακτική, ο Ιμπραήμ πίστευε ότι θα εξανάγκαζε τους σκληροτράχηλους Αρηναίους να γίνουν σκλάβοι του. Οι Αρηναίοι όμως εξασκημένοι στον κλεφτοπόλεμο, αμύνονταν στο γνώριμο πατρικό τους έδαφος με ενέδρες που έστηναν και αποδεκάτιζαν νυχθημερόν τις εφοδιοπομπές των Τούρκων και άρπαζαν όλα τους τα υπάρχοντα, τροφές και πολεμοφόδια. Είχαν όμως και σοβαρές απώλειες. Όσους αιχμαλώτιζαν οι Τούρκοι, τους σκότωναν με μαρτυρικό θάνατο. Τους πασσάλωναν στα υψώματα των αλωνιών του χωριού Μπισχίνι και από τότε η τοποθεσία αυτή (κοντά στον Άγιο Νικόλαο) έφερε το όνομα «παλουκαριό». Αλλά ούτε και αυτό ήταν αρκετό για να λυγίσουν και να δηλώσουν υποταγή στους Τούρκους.
Μετά το νικηφόρο πέρας του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και τη συγκρότηση του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους, ανασυγκροτήθηκε και η Αρήνη. Οι ανοιχτές πληγές της περιοχής άρχισαν σταδιακά να επουλώνονται και το όνομα Αρήνη αναστήθηκε για πρώτη φορά - μετά από αιώνες - με την ίδρυση των πρώτων δήμων της χώρας. Μεταξύ των δήμων αυτών ήταν και ο Δήμος Αρήνης με πρωτεύουσα το Τσορβατζή. Και με εισήγηση του Στρατηγού Χριστόπουλου και την έγκριση των Στραταρχών Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και Δημ. Πλαπούτα, σε αναγνώριση της καθοριστικής προσφοράς του στον εθνικό απελευθερωτικό αγώνα, ως πρώτος Δήμαρχος του νέου δήμου διορίστηκε το 1829 ο Ταξίαρχος Φώτης Μισιχρόνης, ο οποίος και τον υπηρέτησε με επάρκεια για περίπου 10 συναπτά έτη. Στη συνέχεια, εξελέγοντο Δήμαρχοι Αρήνης για 40 και πλέον έτη οι γιοί του και αγωνιστές Κωνσταντίνος και Παναγιώτης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, μετά την απελευθέρωση, το καθεστώς που εκλήθη να διαχειριστεί ο νέος Δήμαρχος ήταν εξαθλιωμένο, αφού η περιοχή ήταν σε κακή κατάσταση από τις καταστροφές και τις κακουχίες. Είχε όμως να αντιμετωπίσει επιπλέον ένα μείζον ζήτημα καθημερινότητας. Την αναστάτωση που βίωναν οι κάτοικοι από διαρπαγές και λεηλασίες που γίνονταν συστηματικά από μικρές ομάδες απείθαρχων ατόμων. Για να επιβάλει την τάξη στην περιοχή ο νεοδιορισμένος Δήμαρχος ζήτησε να τον ενισχύσουν με μικρή φρουρά. Πράγματι, οι Στρατάρχες Κολοκοτρώνης και Πλαπούτας και ο Στρατηγός Χριστόπουλος, ενέκριναν και απέστειλαν μικρή φρουρά, με επικεφαλής τον βαθμοφόρο Γκόβορη, που καταγόταν από το χωριό Κραμποβού της Μεγαλόπολης. Ο Γκοβόρης, αποδείχτηκε εξαιρετικά αποτελεσματικός και ευρηματικός στην αναχαίτιση αυτών των άτακτων ομάδων και με τα μέτρα που πήρε τους ανάγκασε να ενσωματωθούν. Απαγόρευσε στους ταραξίες να περνούν από τον κεντρικό δρόμο του χωριού και τους υποχρέωσε να διέρχονται από την επάνω στράτα που διανοίχτηκε μόνο γι’ αυτούς. Οπότε, αφού τους διαφοροποίησε και τους κατέστησε, κατά κάποιο τρόπο, πολίτες δεύτερης κατηγορίας, τους ανάγκασε να γίνουν και αυτοί νομοταγείς.
Ακόμη, αξίζει να αναφερθεί ότι, πρώτος Γραμματέας του νεοσύστατου Δήμου Αρήνης διορίστηκε ο Κωνσταντίνος Συνίκης ή Σακελλαρίου από την Ανδρίτσαινα, μέλος της Ταξιαρχίας Αρήνης και αγωνιστής στο πλευρό του Ταξιάρχου, ο οποίος και νυμφεύθηκε την κόρη του Δημάρχου (πλέον) Φώτη Μισιχρόνη, Δήμητρα, και χειροτονήθηκε παπάς του χωριού σε αναπλήρωση του παπά Διονύση Αναγνωστόπουλου που είχε γεράσει πλέον και δεν είχε παιδιά.
Κυρίες και Κύριοι,
Είναι γνωστό ότι, η Αρήνη, οφείλει το όνομά της στην ομώνυμη όμορφη Σπαρτιάτισσα Πριγκίπισσα (κόρη του βασιλιά της αρχαίας Σπάρτης Οιβάλου) σύζυγο του Αφαρέα (πρωτότοκου γιου του βασιλιά της αρχαίας Μεσσηνίας Περιήρη). Αυτός έδωσε προς τιμήν της το όνομά της στην περιοχή, που σύμφωνα με ορισμένους συγγραφείς σημαίνει Ειρήνη και κατ’ άλλους Πηγή, και έκτισε την Ακρόπολη σε μία πανέμορφη τοποθεσία στη δυτική απόληξη του βουνού Λαπίθα (στην περιοχή του σημερινού Καϊάφα), καθιστώντας την Αρήνη δεύτερη κατά σειρά πρωτεύουσα της αρχαίας Μεσσηνίας μετά τον Ανδανία.
Από την εξιστόρηση των παραπάνω τεκμηρίων προκύπτει ότι, ο Φώτης Μισιχρόνης, υπηρέτησε με θέρμη και αφοσίωση και συνέβαλλε και στις δύο ιστορικές εκδοχές του ονόματος της γενέτειράς του Αρήνης. Και τούτο γιατί αφενός ο Ταξίαρχος, υπήρξε επί μακρόν πηγή έμπνευσης ηγούμενος γενναίων συμπατριωτών μας, αφετέρου μαχόμενος υπέρ Πατρίδος συνέβαλλε στην εθνική απελευθέρωση, στην εθνική συμφιλίωση (αφού δεν δίστασε τον Μάιο του 1834 να καταθέσει ως μάρτυρας υπεράσπισης στη δίκη του ένδοξου στρατηλάτη Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στο Ναύπλιο) και στην εδραίωση της ειρήνης στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος.
Κλείνοντας, πιστεύω ότι, το παράδειγμα του πατριωτισμού, της αγωνιστικότητας, της αυταπάρνησης και της εν γένει αφοσίωσης και προσφοράς στη γενέτειρα γη του επιφανούς και γενναίου συμπατριώτη μας, Ταξίαρχου Φώτη Μισιχρόνη, αλλά και όλων των άλλων που αγωνίστηκαν διαχρονικά για την ελευθερία της Πατρίδας και για τα ιδανικά του έθνους μας, αποτελεί για όλους εμάς τους σημερινούς Έλληνες, αλλά και για τις γενιές που έρχονται, πηγή έμπνευσης και δύναμης για να υπερβαίνουμε τις όποιες δυσκολίες ανακύπτουν για την Πατρίδα μας. Γεγονός με ιδιαίτερη σημασία, ειδικά στους χαλεπούς καιρούς που βιώνουμε στη σημερινή συγκυρία, εξαιτίας της πολύπλευρης κρίσης.
Τέλος, θέλω να ευχαριστήσω εκ μέρους όλων και να συγχαρώ τον Ζαχαραίο γλύπτη Φώτη Διονυσόπουλο, ο οποίος κάνει σημαντική καριέρα στη Γερμανία, που φιλοτέχνησε την προτομή του Ταξίαρχου & Δημάρχου Φώτη Μισιχρόνη, τα αποκαλυπτήρια της οποίας πραγματοποιούμε εδώ σήμερα, μετά από σχεδόν δύο αιώνες μνήμης και σεβασμού.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.
ΔΗΜΟΣ ΖΑΧΑΡΩΣ
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Αποκαλυπτήρια Προτομής του Αρηναίου οπλαρχηγού του 1821,
Ταξίαρχου Φώτη Μισιχρόνη
Αρήνη 20-8-2014
Την Τετάρτη, 20-8-2014 και ώρα 20:00, πραγματοποιήθηκε στην Αρήνη η τελετή για τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Αρηναίου οπλαρχηγού του 1821 και πρώτου Δημάρχου του Δήμου Αρήνης στο ελεύθερο Ελληνικό Κράτος, Ταξίαρχου Φώτη Μισιχρόνη.
Η προτομή φιλοτεχνήθηκε από τον Ζαχαραίο γλύπτη Φώτη Διονυσόπουλο, με πρωτοβουλία του Δημάρχου Ζαχάρως Πανταζή Χρονόπουλου και τοποθετήθηκε σε χώρο που απέκτησε ειδικά για τον σκοπό αυτό ο Δήμος Ζαχάρως, σε τοποθεσία που είναι ορατή από όλους τους διερχόμενους για να μάθουν ότι η Επανάσταση του 1821 ξεκίνησε και από την Αρήνη (τέως Τζορβατζή) στις 26 Μαρτίου 1821.
Στον χαιρετισμό που απηύθυνε ο εκλεγμένος Δήμαρχος Πανταζής Χρονόπουλος και προηγήθηκε των αποκαλυπτηρίων, ζήτησε ένα μεγάλο συγγνώμη εκ μέρους της Πολιτείας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που καθυστέρησαν επί σχεδόν δύο αιώνες να τιμήσουν και να αναγνωρίσουν την προσφορά αγωνιστών που μας επιτρέπουν να λειτουργούμε σε ένα ελεύθερο κράτος.
Στη συνέχεια, ακολούθησαν:
- Αποκαλυπτήρια από τον Δήμαρχο Πανταζή Χρονόπουλο,
- Κεντρική Ομιλία από τον Χάρη Λαμπρόπουλο, Επίκουρο Καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών & νεοεκλεγέντα Δημοτικό Σύμβουλο Ζαχάρως,
- Κατάθεση Στεφάνου,
- Τήρηση ενός λεπτού σιγής και
- ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου.
